De huidige generatie camera's werkt met twee formaten geheugenkaarten. Namelijk Compact Flash en Secure Digital. Deze twee verschillende kaarten hebben ieder hun eigen eigenschappen als het gaat om de buitenkant.
Compact Flash
De meeste camera's gebruiken Compact Flash. Dit kaarttype is ontwikkeld in 1994 door de fabrikant Sandisk. Het is één van de grootste type geheugenkaarten op de markt. In het fysieke aspect dan. Het kenmerkt zich hoofdzakelijk doordat de contactpunten inwendig liggen. In de camera zitten pinnetjes die in de Compact Flashkaart schuiven en zo het contact met de kaart maken. Dit geeft de kaart ook de nodige robuustheid buiten de camera. Hoewel het natuurlijk altijd verstandig is om ze in het daarvoor bestemde hoesje te stoppen. Er kan vuil en vocht in de gaatjes komen waar de pinnetjes van de camera inschuiven, met alle gevolgen van dien.
Compact Flash kunnen we onderverdelen in twee groepen: Type I (dat 3,3mm dik is) en Type II (dat 5mm dik is). Tegenwoordig is Type I bijna niet meer te koop en alle camera's kunnen overweg met Type II.
Binnen de types zijn er ook weer verschillen. Namelijk de snelheid om data weg te kunnen schrijven en te kunnen lezen. 150 kilobyte per seconde aan data is een snelheid van 1x. Aanduidingen van kaarten worden in een veelvoud hiervan aangeduid. De lees- en schrijfsnelheid zijn vaak niet gelijk aan elkaar en commericeel als de fabrikanten zijn, gebruiken ze vaak de leessneldheid. Die is namelijk sneller dan de schrijfsnelheid van de schijf. Een geheugenkaartje met de aanduiding 300x heeft dus vaak een leessnelheid van 300 x 150 kb/s = 45000 kb/s. En dat komt overeen met 43.9 mb/s. Ze ronden het mooi af naar boven en roepen dan dat de kaart in staat is om met 45 mb gegevens uit te lezen
Op moment van schrijven is de snelste kaart van Sandisk in staat om 160 MB per seconde weg te kunnen schrijven. En dat is heel wat. Sterker nog, dat is meer dan wat jouw camera aan kan bieden om aan data weg te schrijven. Maar op snelheden kom ik later nog terug.
Secure Digital
Er is nog een andere soort geheugenkaart die in je camera zou kunnen passen; het zogenoemde SD-geheugen. De SD-kaart is kleiner dan een CF-kaart. Daarnaast heeft het zijn contactpunten ook extern. Omdat ze dunner zijn en de contactpunten extern hebben, zijn ze ook wat gevoeliger voor beschadigingen. Vuil geeft wat minder kans voor problemen. Maar zorg altijd dat je een schoon kaartje in je camera steekt. Je wilt geen vuil/vocht in je camera hebben. Dit kan op de lange duur echt voor problemen gaan zorgen en tot dure reparaties leiden.
CFast
De moderne snelle camera's (zoals bijvoorbeeld de Nikon D5 of de Canon 1Dx mk II) maken ook gebruik van een nieuw type geheugenkaart; de CFast-kaart. Dit is een doorontwikkeling van de gewone Compact Flash en werkt vele malen sneller dan Compact Flash.
Compact Flash blijft namelijk steken op 167 MB per seconde en CFast doorbreekt die grens ruimschoots en komt uit op 600 MB per seconde. Camera's met een hoge burtstrate en grote sensoren kunnen wel veel foto's in de buffer kwijt maar als het niet snel genoeg weggeschreven kan worden dan kan dat op een gegeven moment voor stotteren tijdens het fotograferen zorgen. Immers; een volle buffer betekent even geen nieuwe foto's maken.
De eerste CFast-kaarten stammen uit 2009, het is dus al eventjes op de markt. In 2012 werd echter de versie 2.0 geintroduceerd en deze is sinds kort dus ook in een aantal camera's te vinden.
Capaciteit
Geheugenkaarten zijn er in verschillende grootte. Het tijdperk van de MB ligt al weer lang achter ons en tegenwoordig werkt alles met Gigabytes (oftewel GB) De camera werkt met steeds meer Megapixels en er komen ook steeds grotere bestanden uit de camera rollen. Hoe meer geheugencapaciteit een kaartje heeft, des te meer beelden er opgeslagen kunnen worden. Erg logisch lijkt me zo. Maar welke grootte moet je dan hebben? Ik heb natuurlijk niet op alles een antwoord, maar ga toch proberen je te helpen.
Het ligt er in eerste instantie aan wat je budget is. Geheugenkaartjes met grotere capaciteiten zijn duurder dan de kleintjes. En heb je zoveel geheugencapaciteit wel nodig?
Om dat te bepalen moet je afwegen hoeveel foto's je maakt voordat je weer bij de computer bent om je geheugenkaartje leeg te maken. Ga je twee weken backpacken in de bush-bush? Dan heb je niet even een computer bij de hand en wil je waarschijnlijk veel geheugen meenemen zodat je niet zonder zit.
Ga je echter een dagje naar de dierentuin, dan heb je zoveel capaciteit waarschijnlijk niet nodig. Aan het einde van de dag haal je de foto's thuis van je geheugenkaart af en sla je ze op op je PC. Mocht je de dag erna weer teruggaan omdat je niet tevreden bent, dan kun je weer met hetzelfde kaartje vooruit. Over het algemeen is 16Gb geen overbodige luxe. Het bied behoorlijk wat geheugencapaciteit dus je kunt even vooruit.
Fotografeer je in de regel meer op een dag, dan is een groter kaartje verstandiger. Ik heb voor het werk een Nikon D810. Met een geheugenkaartje van 16Gb kan ik geen hele dag vooruit. Daarom zit er nog een 32Gb kaartje bij, en met die 48Gb in totaal heb ik soms nog te kort. Maar dan is het ook wel een drukke dag.
Maar je kunt natuurlijk ook een kaartje van 16Gb bijkopen....
Er zijn verschillende theorieën over. Geheugenkaartjes hebben niet het eeuwige leven. Er zit een stukje technologie in wat ervoor zorgt dat de data in het geheugen wordt opgeslagen zonder dat er stroom nodig is om deze data vast te houden. Maar het wegschrijven naar het geheugen heeft een bepaalde levensduur. Ooit komt er een moment dat het kaartje het begeeft. Maar treur niet. Als die tijd zover komt, dan zijn we weer vele technologische stappen verder. Tegen die tijd heb je waarschijnlijk al een andere camera met misschien wel weer een heel ander type geheugen.
Maar toch kan het voorkomen dat het kaartje je in de steek laat. Wanneer je dan 1 kaartje met een grote capaciteit hebt, dan ben je klaar. Je kunt misschien niet meer verder fotograferen of je kunt je beelden niet meer uitlezen. Een kaartje kan geheel onbruikbaar zijn en daar zit je dan met al je foto's die erop stonden. Er is wel software om data van defecte geheugenkaartjes te halen. Google maar eens op Data recovery software compact flash en je wordt overladen met gratis en betaalde mogelijkheden om verloren foto's terug te halen. Maar bedenk dat deze software misschien een hoop kan, maar een kaartje wat is gesneuveld in de wasmachine is een ander verhaal (hoewel ik kaartjes heb die dat een keertje overleefd hebben)
In het kader van de risicospreiding zou je dus je opslagcapaciteit kunnen spreiden over meerdere kaartjes. Misschien wel zo verstandig. Ik doe het in ieder geval wel. Mocht een kaartje het niet meer doen, dan heb ik altijd nog foto's op een ander kaartje staan. Of ik kan met een ander kaartje vooruit. De kans dat 1 van de kaartjes, als je met meerdere werkt, het begeeft is natuurlijk wel groter. Ook het kwijtraken van een kaartje als je er tien hebt is groter dan wanneer je er één hebt.
De keuze voor 1 grote of meerdere kleintjes is dus een concessie.
Snelheden
Zoals ik al eerder zei zijn de geheugens er in verschillende snelheden. Waarom is dit? Tja, tijden veranderen en technologieën ook. Men kan de klok van vooruitgang niet tegenhouden. Fabrikanten ontwikkelen betere technieken om meer data op hetzelfde oppervlak kwijt te kunnen en dat ook sneller benaderbaar te maken. Wees blij zou ik zo zeggen.
Om tot de keuze voor een kaartje te komen kan snelheid een keuze zijn. Laat je in eerste instantie leiden door de capaciteit. Maar wanneer heb je een snel kaartje nodig? Het splitst zich in eerste instantie uit in twee dingen.
Hoeveel beelden maak je achter elkaar? Wanneer je veel beelden achter elkaar maakt, of filmt, dan wil de camera veel gegevens in één keer wegschrijven. De 1d X van Canon is momenteel één van de snelste camera's van dit moment. Een foto is gemiddeld rond de 25Mb groot en de camera kan er 14 per seconde maken. Dat is dus 350Mb aan data die vanuit het camerageheugen (de buffer) moet weggeschreven worden naar het geheugenkaartje.
Wanneer ik een Compact Flash van de eerste generatie gebruik (da's 15Mb per seconde) dan reken maar uit hoe lang de camera daar over doet. Maar een snel kaartje maakt de wachttijd een heel stuk korter. In theorie zou ik het met de snelste kaart in twee seconde weg kunnen schrijven. Dat is dus bijna geen wachttijd meer.
Maar het gaat niet alleen om het wegschrijven van data van de camera naar de geheugenkaart. Er komt een moment dat je je beelden ook op de computer wilt bekijken. Dan moet je eerste de beelden van de geheugenkaart halen. En naast de snelheid om data weg te schrijven is dan de snelheid om data uit te lezen weer van belang. En dit ga je wel merken. Een geheugenkaart met een snelheid van 200x (30Mb/sec) doet er echt langer over dan een snelheid van 300x (45Mb/sec)
Kortom, koop binnen je budget de snelste kaart die je portemonnee toelaat. Je hoeft minder lang te wachten achter de computer. Zeker als je heel veel beelden maakt (bijvoorbeeld bij een voetbalwedstrijd) dan scheelt het in je tijd om alles naar je computer te verplaatsen.
Miskopen
Pas op met het kopen van kaartjes op het internet. Er zijn veel aanbieders van dure kaartjes tegen dumpprijzen. Als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het ook niet waar.
Er is best behoorlijk wat namaak in omloop. Kaartjes die het na 1 of 2 keer al begeven, of het zelfs recht uit de doos al niet doen. Maar ze zien er wel uit als een kaartje van bijvoorbeeld Sandisk of Lexar, inclusief het doosje. Je koopt ook op internet geen echt kaartje van 16Gb van Sandisk voor een reep chocolade en een knaak.
Koop je kaartjes via de normale kanalen; via de grote internetwinkels of op de hoek bij de fotograaf. Dan zit je gewoon safe. Koop ook kaartjes van een gerenommeerd merk. Ik werk met Sandisk. Het heeft me nog nooit in de steek gelaten en ik moet er niet aandenken dat ik voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten en met een defecte geheugenkaart kom te zitten.
Defecte geheugenkaartjes
Geheugenkaartjes hebben niet het eeuwige leven. Ze kunnen gewoon kapot gaan. De echte rommel uit China en zo zal waarschijnlijk eerder stuk gaan dan kaartjes van een gerenomeerd merk. Ook bieden die kaartjes een voordeel ten op zichte van de wat minder goedkope rommel uit China. Hiernaast een foto op een kaartje wat ik bij mijn Canon 4000D geleverd kreeg. Na 4 maanden wel te verstaan. Rare strepen op foto's, foto's die niet meer opgeslagen werden. Kortom, naar huis zonder beelden. Zonde. Nu kon ik deze foto's makkelijk overnieuw maken. Maar het kaartje is inmiddels weer vervangen door een Sandisk kaartje.
Heb je dit soort rare strepen op je foto's, dan heb je waarschijnlijk pech. Er is software die geformateerde kaartjes weer kan herstellen. Zalig is dat overigens niet hoor. Maar problemen met foto's zoals hiernaast, dat zal software vaak niet meer in orde kunnen maken. Heb je deze problemen? Gooi je kaartje weg. Neem er afscheid van want je kunt er niet meer op vertrouwen.
Opslag op de PC
Zoals ik al eerder vertelde is een foto van een camera met 16 megapixels in RAW formaat ongeveer 20Mb groot. Wanneer je in de loop der tijd honderden foto's hebt gemaakt, dan verzamel je op die manier ettelijke gigabytes aan foto's bij elkaar. Dit moet je ook allemaal opslaan natuurlijk. Begin met het selecteren van de goede en de slechte foto's. Foto's die mislukt zijn hoef je niet te bewaren, of je moet er wel erg aan gehecht zijn. Ik geloof niet dat er in de toekomst software gaat komen die de functie heeft om een foto met een druk op de knop tot een geweldige foto te maken. De zogenoemde 'red deze foto'-knop heb ik nog niet gevonden en ik denk ook niet dat hij er komt. Dus waarom die onscherpe foto's bewaren? Of van die auto die er net niet helemaal op staat? Je gaat er toch niets meer mee doen, dus wat heb je er aan.
Zorg er dus voor dat er alleen de gelukte foto's op je harde schijf komen. In het tempo wat ik hanteer met fotograferen, fotografeer ik snel genoeg om een harde schijf van 500Gb in een kleine drie maanden vol te hebben. Nu is de opslagcapaciteit van harde schijven ook niet zo duur meer, maar om het jaar nieuwe schijven moeten kopen loopt toch in de papieren. Wanneer ik alles zou bewaren, dan bereik ik die 500Gb in no-time. Waarschijnlijk in één maand.
Back-ups
Het is verstandig om je foto's ook elders op te slaan. Dit kun je erg ver doortrekken hoor. Bij een bedrijf met een serieuze ICT-afdeling maken ze dagelijks back-ups. Iedere week maken ze nog een andere back-up die ze elders opslaan. Het kan namelijk zijn dat het gebouw met alle computers een keer instort. En bijvoorbeeld iedere maand maken ze back-ups die ze in een gebouw 20 kilometer verderop opslaan. Want het kan ook gebeuren dat een explosie het hele terrein tot een puinhoop maakt en dan heb je ook niets meer aan de back-ups in het andere gebouw op hetzelfde terrein. Maar dit gaat misschien wat ver.
Maar er zit een kern van waarheid in. Ook jouw huis kan door de bliksem of een stroomstoring getroffen worden waardoor je in één klap met onbruikbare harde schijven zit. Ook kan er brand uitbreken waardoor alles tot een mooie berg metaal en verschrompeld plastic en metaal gereduceerd kan worden. En wat te denken als een inbreker er met je laptop vandoor gaat? Je vind de foto's van je leuke buurvrouw misschien ooit wel terug op internet, maar die van je hond waarschijnlijk niet.
Een back-up kan dan veel dierbare foto's redden. Waar moet je die dan op maken? Momenteel is er geen medium wat met zekerheid tot in de eeuwigheid bewaart kan worden. In tegenstelling tot wat fabrikanten misschien beweren. Gebruik je CD's of DVD's als back up, reken er dan op dat dit ooit ophoud. Er komt een moment dat je ze niet meer kunt lezen in je DVD-speler. En vergeet ook niet dat er misschien systemen komen waarin helemaal geen DVD's meer gebruikt worden. Daar zit je dan met je collectie en geen mogelijkheden om ze af te spelen. Maar wanneer je ze eens in de zoveel tijd terug naar je harde schijf kopieert en weer naar een nieuwe DVD brand dan zit je redelijk safe.
Alternatief kan een externe harde schijf zijn. Voordeel is dat dit veel sneller werkt dan een DVD.
En beide hebben natuurlijk het voordeel dat je ze mee kunt nemen en bij je schoonouders neer kunt zetten.
Als je wat meer uit wilt geven aan een back-up, dan kun je ook kiezen voor een NAS.
NAS staat voor network attached storage. Vertaald betekent dat een opslag in een netwerk. D'r zijn apparaten te koop met 1 of meerdere harde schijven en via een netwerk-verbinding kun je aan je computer koppelen. Een NAS met meerdere harde schijven erin kan vaak ook ingesteld worden dat foto's op de verschillende schijven worden opgeslagen. Op die manier kan er zelfs een harde schijf in je NAS stuk gaan zonder dat je foto's kwijt bent.
Omdat een NAS een los apparaat is, heeft het ook het voordeel dat je het in geval van brand meteen op kunt pakken en al je foto's mee uit huis kunt nemen. Je hoeft hem ook niet bij de computer zelf te hebben staan, maar in de meterkast kan ook. Maar als je niet thuis bent bij brand, of een inbreker gaat ermee vandoor, dan ben je alsnog alles kwijt. Ook bij een storing kan het apparaat en de harde schijven beschadigd raken. Ook dan heb je een probleem. Maar het heeft hoe dan ook voordelen boven opslaan op je computer.
Bekende fabrikanten van NAS-systemen zijn bijvoorbeeld Synology of Western Digital.
Daarnaast zou je, als je foto's je erg kostbaar zijn, gebruik kunnen maken van een on-line backupdienst.
Maak dus back-ups. Niets is zo vervelender dan door het ongeluk getroffen te worden en niet terug te kunnen vallen op een back up. Wedden dat als het je overkomt je zult zeggen: 'had ik maar...'
